Dziś o frazie, która sprawia spory problem translacyjny, a mianowicie patient-centred (care, approach, consultation…) zwykle używanej z czasownikami takimi jak opieka, konsultacja czy podejście.
Jest ona zwykle tłumaczona jako „skoncentrowana na pacjencie” co, biorąc pod uwagę znaczenie słowa „skoncentrować” (SJP PWN):
1. zgromadzić coś lub kogoś w jednym miejscu
2. skierować uczucia, wysiłki itp. w jeden punkt, ku jednemu celowi
3. uczynić zagęszczonym
automatycznie przesuwa środek ciężkości w relacji lekarz-pacjent i wywołuje poczucie unieważnienia w niej potrzeb lekarza oraz wymogu poddania się absolutnego potrzebom, życzeniom, żądaniom pacjenta. Ze zrozumiałych względów prowadzi to do oporu i niechęci lekarzy, często blokady mentalnej przed choćby próbą przemyślenia i zrozumienia co tak naprawdę kryje się pod tym stwierdzeniem.
Jeśli przetłumaczymy „skoncentrowany” z powrotem na angielski, nie otrzymamy centred, a concentrated lub focused. Jak więc należałoby tłumaczyć to nieszczęsne patient-centred?
Kiedy przejrzymy oryginalne anglojęzyczne materiały, znajdziemy np. takie wyjaśnienie tego terminu “patient-centred care oznacza traktowanie pacjentów jako jednostek i równych partnerów w ‘biznesie zdrowienia’, jest spersonalizowana, skoordynowana i umożliwiająca” (Health Foundation Person-centred care made simple. London: Health Foundation; 2014)
czy 8 Picker Principles of Patient-Centred Care:
- poszanowanie wartości, preferencji i potrzeb wyrażonych przez pacjenta
- koordynacja i integracja opieki
- informacja, komunikacja i edukacja
- zapewnienie komfortu fizycznego
- wsparcie emocjonalne oraz łagodzenie strachu i lęku
- włączenie rodziny i opiekunów
- kontynuacja i tranzycja opieki
- dostęp do opieki
zorientujemy się, że opieka nie tyle powinna być skoncentrowana na pacjencie, ile zorganizowana, wręcz „owinięta” wokół niego, z pacjentem w centrum wszystkiego, co się w sprawie jego zdrowia dzieje.
W takim razie, zamiast „skoncentrowana” należałoby używać „zorganizowana wokół” lub „ześrodkowana”, co jest określeniem znacznie bardziej neutralnym i znaczeniowo bliższym oryginału.
„ześrodkować” (SJP PWN):
1. zgromadzić w jednym miejscu grupy ludzi lub ruchomych obiektów
2. skupić na czymś myśli, uwagę itp.
Nie obawiajmy się poszukiwań zamiast odruchowej akceptacji istniejących form, zwłaszcza w przypadku wprowadzania nowych, dotąd nieznanych konceptów.Język jest tworem żywym, podlegającym zmianom i przekształceniom, więc trochę kreatywności i innowacyjności nie zaszkodzi, a może przyczynić się do przełamywania barier i niwelowania niechęci do nowości.
